I Armii Francuskiej „Ren i Dunaj”
We Francji w pobliżu miasta Saint-Etienne na drodze z Ricamarie do La Versanne jest tablica wskazująca miejsce wspólnej walki i śmierci polskich i francuskich partyzantów.
Na tablicy napisano: "L'oubli est pire que la mort" - Zapomnienie jest gorsze od śmierci.
Te słowa, jako motto, legły u podstaw idei budowy kwatery kombatanckiej byłych żołnierzy I Armii Francuskiej „Ren i Dunaj” i uczestników ruchu oporu we Francji.
Kwatera znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w miejscu oznaczonym znakiem A-43.
Stanowi ona akt uczczenia pamięci poległych w czasie wojny i zmarłych po wojnie byłych żołnierzy I Armii Francuskiej „Ren i Dunaj” i francuskiego ruchu oporu „Résistance” oraz ich polonijnych i francuskich przełożonych i towarzyszy broni.
Podjęta przez Stowarzyszenie „Ren i Dunaj” inicjatywa skonstruowania kwatery miała także na celu uhonorowanie i uczczenie przez żołnierzy polskich zgrupowań pamięci swego przełożonego byłego dowódcy I Armii Francuskiej Marszałka Francji Jean de Lattre de Tassigny.
Inicjatorem urządzenia kwatery kombatanckiej Byłych Żołnierzy I Armii Francuskiej "Ren i Dunaj" na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, autorem jej koncepcji i projektu jest artysta malarz, uczestnik walk we francuskim ruchu oporu i żołnierz 29 ZPP, Prezes Stowarzyszenia, płk w st. sp., kol. Jan Skowron.
Jego propozycja zyskała aprobatę całego naszego środowiska kombatanckiego. Realizacją plastyczną kwatery wg projektu zajął się artysta rzeźbiarz Bronisław Kubica.
W wyniku pozytywnej decyzji wice-prezydenta m. st. Warszawy Jerzego Leika z dnia 6.04.1998r. Stowarzyszeniu Byłych Żołnierzy I Armii Francuskiej "Ren i Dunaj" zostało przydzielone miejsce na budowę kwatery kombatanckiej na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie.
Dnia 14 kwietnia 1998r. na posiedzeniu Zarządów "Ren i Dunaj" i Środowiska Ruchu Oporu we Francji i Belgii powołano Komisję Budowy Kwatery Kombatanckiej w składzie:
Przewodniczący - Tadeusz Kaczan;
Wiceprzewodniczący - Edward Mały;
Członkowie:
Czesław Grobecki;
Jan Kalotka;
René Kobiela.
Na kwaterze znajdują się:
- 32 groby ziemne w których spoczywają (i będą spoczywać) byli żołnierze zgrupowań oraz byli uczestnicy walki w szeregach francuskiego ruchu oporu i ich najbliżsi,
- kolumbarium A i B z niszami na urny z prochami byłych żołnierzy zgrupowań i dla byłych partyzantów polonijnych i ich rodzin,
- mur pamięci A z nazwiskami poległych we Francji byłych uczestników francuskiego ruchu oporu,
- mur pamięci B z nazwiskami zmarłych po wojnie byłych żołnierzy 19 i 29 ZPP i uczestników francuskiego ruchu oporu,
- ściana centralna z godłem państwowym i Krzyżem Lotaryńkim oraz napisami w języku polskim i francuskim: Kwatera Pierwszej Armii Francuskiej „Ren i Dunaj”, medal 19 i 29 ZPP „Za Wolność Waszą i Naszą” oraz płaskorzeźba lewego profilu twarzy Marszałka Jean de Lattre de Tassigny,
- w miejscu centralnym, przed główną płytą symboliczny grób Marszałka Jean de Lattre de Tassigny, w którym umieszczono: akt erekcyjny oraz urnę z ziemią z miejscowości Mouilleron-en-Pareds we Francji, gdzie urodził się i spoczywa Marszałek,
Poświęcenia kwatery dokonał kapelan Stowarzyszenia „Ren i Dunaj” ks. Prałat Tadeusz Uszyński w dniu 27 sierpnia 1999 roku w obecności przedstawicieli władz cywilnych i wojskowych Ambasady Francji oraz organizacji kombatanckich polskich i francuskich.
W dniu 25 czerwca 2000 r. nastąpiło oficjalne odsłonięcie i oddanie do użytku kwatery kombatanckiej żołnierzy I Armii Francuskiej „Ren i Dunaj”. W trakcie uroczystości do symbolicznego grobu marszałka de Lattre de Tassigny został zdeponowany akt erekcyjny kwatery oraz urna z ziemią z grobu marszałka w Mouilleron-en-Pareds, którą przywieźli kombatanci z Francji.
W październiku 2000r. po wielu dyskusjach i konsultacjach z władzami samorządowymi został przyjęty Regulamin Kwatery, w którym określono uprawnienia do pochówku i złożenia prochów w kolumbariach kwatery oraz upamiętnienia nazwisk na Ścianie Pamięci.
Budowa kwatery była możliwa dzięki determinacji członków naszego stowarzyszenia. Prace budowlane sfinansowano z datków członków stowarzyszenia, sponsorów, dotacji samorządu dzielnicy Śródmieście, Ambasady Francuskiej i Le Souvenir Francis.
W 2005r. w wyniku starań Zarządu Stowarzyszenia „Ren i Dunaj” kwatera została przyjęta do grona historycznych obiektów upamiętniających wysiłek zbrojny Francji poza jej granicami, znajdujących się pod auspicjami francuskiego organu państwowego Le Souvenir Francis działającego pod patronatem Prezydenta Francji. Delegatem Generalnym organu na Polskę został Tadeusz Kaczan a po jego śmierci, w marcu 2009r. kol. Zygmunt Włodarczyk.
Na kwaterze każdego roku, w dniu 18 czerwca, w rocznicę historycznego, londyńskiego apelu generała Charles de Gaulle’a wzywającego naród francuski do oporu przeciwko okupantowi niemieckiemu, odbywają się spotkania kombatanckie upamiętniające walkę i ofiarę krwi emigracji polskiej złożoną w walce o wolność i wyzwolenie Francji i Polski.
